DOSYATV.COM

İsrail’in önemli gazetelerinden Haaretz, Musevilerin kutsal topraklar olarak gördüğü İsrail’in birçok yerleşim yerinde putperest döneme ait tanrılara ait isimlerinin hâlen devam ettiğini; ancak Museviliğin tanrısı Yahve’nin adı verilen bir yerleşim yeri nedense bulunmadığı vurgulandı. Elon Gilad imzalı haberde, birçok kasaba ve şehrin adı pagan dönem tanrılarının adıyla devam ederken, İsrail Tanrısı Yahweh’in hiçbir kasaba ve şehre ad olarak verilmediği yazıldı. Gilad, buna cevap olarak, “Tanrı’nın kutsal ismini söyleme yasağı”nın ileri sürüldüğünü hatırlatarak, şunları yazdı:

“Tanrı’nın kutsal ismini söyleme yasağı makul bir cevap olarak akla gelebilir. Ancak elbette eski İbraniler YHWH’nin adını kısaltılmış ve sembolleştirilmiş ekler olarak “yah”, “yau” ve “yahu” gibi, çocuklarının isimlerine dahil edebilmişlerdi. (Örneğin: Yehoyahin – Jeconiah; Yermiyahu – Jeremiah; Yeshayahu – Yeşaya; Netanyahu, vb.) Çocuklarına bu şekilde YHWH’nin kısaltılmış adını verebilen Yahudiler, yaşadıkları kasabalara da aynısını yapabilirlerdi.”

Gilad, Yahudilerin yaşadıkları şehirlerin pagan-putperest dönem tanrılarıyla özdeşleşmesinden rahatsızlık duymadığını, hatta birçok unutulmuş eski tanrı isimlerinin yeni yerleşim yerlerine verildiğini yazdı.

Haberde Kudüs ve çevresinin birçok kez el değiştirdiği ve fetihlere maruz kaldığı belirtilerek, “Ancak, İsrail’in her bölgesinde pagan döneme ait tanrıların adlarını taşıyan yerleşim yerleri bugün bile varlığını devam ettiriyor.” denildi.

İşte Elon Gilad imzalı haberden pasajlar: 

“Antik dönemde kasabaların oranın ana tapınağı ve orada ibadet edilen tanrıların ismiyle adlandırılması yaygındı. Böylece Tevrat’ta adı geçen birçok kasaba ve şehir, hatta İsraillilere ev sahipliği yaptığı söylenenler bile, pagan dönem tanrılarının isimlerine sahip.”

 “Kudüs: Şehrin adı aslında Ir Shalem (“Shalem Şehri”) idi. Çünkü şehrin merkezî tapınağı tanrı Shalem’e adanmıştı. Shalem, yani Salem, bugünkü Lübnan’da bulunan antik kent Ugarit eyaletinde bulunan yazıtlardan tanınıyor. Shalem, “Akşam Yıldızı”nın kişileştirilmiş haliydi. Ugarit’in yazılarından, Shalem’in Sabah Yıldızı’nın kişileştirmesi olan Shahar’ın [seher yıldızı] ikiz kardeşi olduğunu biliyoruz.”

Jericho: Jericho şehri muhtemelen adını Antik Yakın Doğu’da çok popüler olan ay tanrısı olan şehrin eski tanrısı Yareakh’dan almaktadır.

Tevrat’ta adı geçen bazı yerleşim yerleri güneş tanrısı Shemesh’e (şems) ibadet edildiğini kanıtlayan isimlere sahiptir: Bunlar arasında Beth-Shemesh (“Shemesh Evi,” Yeşu 15:10), En-Shemesh (“Shemesh Baharı,” Yeşu 15 : 7) ve Ir-Shemesh (“Shemesh Şehri,” Yeşu 19:41). Bu şehirlerin hiçbiri modern zamana kadar hayatta kalmamıştı; ancak eski Beth-Shemesh’in yeri olduğuna inanılan bölgeye 1950’de Beit Shemesh adlı modern bir İsrail şehri kuruldu.

Baal: Bronz Çağı döneminde Yahuda’daki belki de en popüler tanrı, en azından tanrı için adlandırılan çok sayıda kasaba ve şehre dayanan fırtına tanrısı Baal’dı. Kudüs’ün hemen doğusunda Kiryat Baal (“Baal Şehri,” Yeşu 18:14) adında bir şehirdi, hemen güneyinde Baal Perazim adlı bir yer vardı, burada Kral Davud Filistîleri yendi (II Samuel 5:17). Güney Yahuda’da Gur Baal (II Chronicles 26: 7) ve kuzey İsrail’de Baal-Gad (Yeşu 11:17), Baal-Hermon (Hakimler 3: 3) ve Baal-Hazor (II) vardı. Samuel 13:23). Ürdün’ün doğusu, Baal-Peor (Sayılar 23:28) adlı bir kasabadır ve bilinmeyen bir yerde Baal Shalishah (II Krallar 4:42) adlı başka bir kasaba vardı. Bazıları onu modern Filistin kasabası Kafr Thulth olarak tanımlıyor. Kenan tanrılarının başı El, açıkça Tevrat’ta sıkça bahsedilen bir kasaba ve kutsal yer olan Bethel’in vesayet tanrısıydı (örneğin, Yaratılış 12: 8). Konumu ve ismine dayanarak, Kudüs’ün kuzeyinde Filistin kasabası Beitin, antik Beytel olduğuna inanılıyor. 1977’de Beit El adında bir İsrail yerleşimi kuruldu.

Eski Yahuda’nın doğusundaki ovalardaki Beth Dagon (Yeşu 15:41) bir noktada tanrı Dagon’a adanmış bir mabede sahip olmalıdır. Bu, MÖ 23. yüzyılda Ebla’da (Halep’in güneybatısında) çokça ibadet edilen çok eski bir tanrıydı. Daha sonra Filistîler tarafından ulusal bir tanrı olarak kabul edildi. Tevrat’taki Beit Dagon Filistin kasabası Bayt Dajan adıyla 1948’de Haganah örgütü tarafından boşaltılana kadar 20. yüzyıla yetişti. Bundan kısa bir süre sonra Beit Dagan adında bir İsrail kasabası ortaya çıktı, eski tanrının adı sadece tek bir sesli harf değiştirilerek biraz gizlenerek yeniden ortaya çıktı.

İsrail kasaba isimlerinde yaşayan bir başka çok eski Semitik tanrı Reshef’dir. Ne tür bir tanrı olduğu tam belli değildi. Bir ateş tanrısı (Şarkı Şarkısı 8: 6), bir fırtına tanrısı (Mezmurlar 78:48) veya bir zararlı tanrısı (Habakkuk 3: 5) olabilirdi. Pers döneminde Fenikeliler, bugün İsrail’in Apollonia olarak da bilinen Arsuf kıyılarında Reshef adında bir kasaba kurdular. Haçlı zamanlarında büyük bir şehir olarak kaldı, ancak 13. yüzyılda Mısır Sultanı Baybars tarafından yıkıldı. Ancak 1936’da antik kentin yakınında bir moshav-köy kuruldu ve hâlâ o tanrının kimliğini koruyacak şekilde Rishpon olarak adlandırıldı. Daha sonra, 1995 yılında civarda kurulan yeni bir şehre Arsuf adı verildi.

Antik dönemde Kudüs’ün kuzeyinde Beth Horon (üst ve alt) adında iki kasaba vardı. O bölgenin tanrısı Horon’un onuruna isimlendirilmişlerdi. Bu tanrı adına Orta Doğu’da oldukça geniş ve çeşitli büyüler ve muska koleksiyonu keşfedildi. Belki de vahşi hayvanları ve yılanları kovma gücüne sahip olduğuna inanılan bir çöl tanrısıydı. Ancak 1977 yılında Kudüs’ün doğusunda Beit Horon adı verilen bir yerleşim kuruldu.”